Graag deel ik met jullie hoe het thuisonderwijs voor onze kleutertjes van drieënhalf en twee jaar er momenteel uit ziet. Ik zal dat zo beknopt mogelijk trachten te doen – een van mijn slechtste specialiteiten.
Belangrijke voorafgaande opmerkingen:
Dit is een manier om het aan te pakken. Iedereen moet doen wat bij hem of haar past, bij zijn interesses, stijl, enzovoort. Met deze blog wil ik dus helemaal niet doen uitschijnen dat onze aanpak superieur zou zijn. In feite hoor ik bij heel wat thuisonderwijzers dat zij nog niets gestructureerds doen voor hun kinderen onder de vijf-zes jaar. Dat is prima. Maar ik vind het vooral heel plezant om nu al veel dingen te doen en uit te proberen. (En ik vind dat we mekaar beter aanmoedigen en motiveren als ouders/thuisonderwijzers dan afbreken!)
Dit overzicht is een momentopname. De manier die ‘werkt’ wisselt voortdurend, net zoals het uurrooster. Soms dooft een activiteit die ooit een succesnummer was uit, dan zitten we even in een zoekfase om vervolgens een ander materiaal/aanpak te vinden waarmee we ons amuseren.
Er is bij mij altijd – ha – een groot verschil tussen streefdoel en realiteit. Maar dat zal hieronder wel blijken.
Drie pijlers: voorlezen, buiten spelen, oefeningen (formeel leermoment).
Ik heb al eerder geschreven dat ‘alles’ voor mij eigenlijk thuisonderwijs is, zeker op zo’n jonge leeftijd. Kinderen leren immers door alles wat ze doen: baddertijd is een even grote leerschool (broek zelf leren uitdoen, zeep nemen en handen wassen, …) als helpen koken of buiten spelen.
Het deel oefeningen is dus het thuisonderwijs sensu stricto (samen aan tafel gaan zitten en activiteiten doen). Dat doe ik nu 30 à 45 minuten per dag voor elk kind. ’s Ochtends Theodoor, ’s middags Mathilde, omdat Theodoor dan een dutje doet en ik alleen ben met Mathilde. Het overgrote deel van de dag (tijdens mijn huishoudelijke taken enzovoort) bestaat dus uit vrij spel.
Samen boekjes lezen is in de hiërarchie eigenlijk belangrijker dan het formeel leermoment. Maar natuurlijk loopt het leven vaak in de weg van grootse theorieën en ideeën. De ambitie is 30 minuten per dag. Dat lukt ongeveer drie à vier keer per week.
Intussen ben ik wel realistischer en nederiger geworden in mijn ambities om buiten te spelen. Iedere dag buiten proberen te raken is de doelstelling: als we daarin geslaagd zijn was de dag goed. In sommige periodes, zoals met pasgeboren Edward, was dat een hele uitdaging en werd er al eens een dag overgeslagen. De kinderen zijn immers nog klein en kunnen zich nog niet zelf klaarmaken (nu zou dat al iets beter gaan), kunnen ook niet zonder toezicht in de tuin blijven, babyverzorging is grotendeels binnenwerk, en we wonen ook op de eerste verdieping dus het is een klein verhuisje om buiten te raken. In andere periodes raakten we dan weer moeiteloos aan voldoende buitenspeeltijd.
In verband met vrij spel: ons huis is sinds een half jaar ingericht volgens de Montessoriprincipes. Dat wil samengevat zeggen (maar later schrijf ik er uitgebreider over) dat er leeftijdsspecifieke activiteiten volgens een rotatiesysteem uitgestald staan op planken en open kasten op kinderhoogte. De kinderen kunnen er gedurende de dag zelf nemen en uitvoeren (zo’n activiteit heet in Montessorijargon een ‘werkje’). Ik ben erg lovend over die nieuwe inrichting, omdat het de kinderen uitnodigt om zelfstandig aan de slag te gaan. De basis voor hun spelen/leren is met andere woorden door hen zelf al gelegd zonder dat ik er iets voor hoef te doen, en dat is voor mij een grote opluchting. Een werkje is immers volledig door het kind uit te voeren: een werkje is zo gepresenteerd dat het kind alles alleen kan, van het uit de kast nemen tot het terugzetten.
Theodoor (2 jaar, zou in september naar de eerste kleuterklas mogen)
Sinds enkele weken ben ik met hem begonnen met een formeel leermoment van ongeveer 30 minuten. We gebruiken nog geen curriculum (lees werkblaadjes); wel allerlei tactiele activiteiten die voorbereiden op het latere rekenen, schrijven en lezen.
Klinkt bombastisch, maar het is in feite niet meer dan samen spelen. De reden dat ik er een formeel leermoment van maak: niet alle aandacht moet naar Mathilde gaan (daar neigt het wel toe omdat zij de oudste is en dus sowieso het meeste kan). En het is een realiteit: als ik er geen prioriteit van maak (met andere woorden tijd voor voorzien in het uurrooster), gebeurt het niet.
Voorbeelden:
Theodoor is nu helemaal in de ban van de letters, dus we spelen samen bijna iedere dag met de houten legpuzzel met de hoofdletters. De letter benoemen en klanken nabootsen.
Geometrische stickertjes plakken in de juiste vorm: driehoek, cirkel, vierkant. (Wat nog volslagen mislukt nota bene, maar de motoriek van het plakken is wel verbeterd 😊)
Aan de hand van een legpuzzel vertrouwd worden met begrippen groot en klein.
Allerlei zaken sorteren per kleur: steekbloemen, houten kralen, enz.
Dingen rijgen.
Speelfiguren leggen op juiste taalkaartjes.
Herken de drie dezelfde dieren (bijvoorbeeld haan-kip-kuiken) aan de hand van taalkaartjes.
Telspelletjes om te oefenen met een en twee.
Etc etc etc. Volg mijn instagrampagina voor inspiratie!
Swipe voor alle foto's. Als iemand nog geïnteresseerd is in (1) de taalkaartjes voor Safari Ltd Toob dieren – ik heb nu de set vervolledigd van Zuid-Afrikaanse dieren, huisdieren en insecten, (2) 40 taalkaartjes boerderijdieren mannetje-vrouwtje-jong, contacteer me!
Veel activiteiten zijn gewoon Montessoriwerkjes uit de kast. Ik denk dat het nog altijd een toegevoegde waarde is voor het kind om het samen met mama te doen. Soms voer ik hier een nieuwe activiteit in ('presenteren van een werkje').
De afgelopen weken hebben we drie dagen per week gewone kleuteractiviteiten gedaan en twee dagen gewerkt rond Bijbelverhalen. Dan las ik een verhaal voor en deden we daar een activiteit rond (bijvoorbeeld het verhaal van Abraham die geroepen wordt om Isaak te offeren: stokjes in het juiste kleur steken).
Af en toe laat ik hem ook iets extra doen doorheen de dag (begeleide activiteit):
Helpen koken (groenten aanbrengen, aardappels wassen en de steeltjes van kerstomaatjes trekken, wat sowieso in alle gevallen in een catastrofe uitmondt)
Vooral transfereeractiviteiten, wat zonder twijfel Theodoors meest favoriete activiteit van de afgelopen maanden was: overbrengen van het ene naar het andere kommetje, met droge witte bonen, ongekookte rijst, radijzen (droog gieten), of (nat gieten) overbrengen van het kannetje naar een glas en terug, met water, en de fruitpap uitschenken in kommetjes.
In september wil ik met Theodoor graag beginnen met de eerste kleuterklas van La boîte à bons points (zie verder).
Swipe voor het gebruikelijke Montessori-proces: stapsgewijs gesmos. Eerlijk moederschap: de echtgenoot kan geen Montessori meer rieken of zien.
Mathilde (3,5 jaar, zou dit schooljaar in de eerste kleuterklas zitten)
Sinds september gebruik ik voor haar het curriculum La boîte à bons points, elke dag een viertal werkblaadjes. Het betreft een gemiddelde: op sommige dagen zijn het er meer, op sommige dagen minder. De eerste maanden na de bevalling lukte het ons soms weken aan een stuk niet om een blaadje te doen.
Dit curriculum is Montessori-gebaseerd en bevat toffe en soms verrassende oefeningen, omvat veel van wat ze in de kleuterklas moeten leren, en allemaal op opbouwende manier (bijvoorbeeld in het tweede hoofdstuk schuine streepjes tekenen, in het volgende hoofdstuk gekartelde lijnen tekenen). Hieronder een sample.
Mijn recensie van La boîte à bons points in drie zinnen: heel fraai, wel een discrepantie tussen het niveau van het tellen (maar tot twee in het eerste hoofdstuk van het eerste kleuterklasje) en het schrijven, waardoor ik onmiddellijk in het tweede kleuterklasje (moyenne section) begonnen ben met Mathilde en de schrijfoefeningen daar nogal hoog gegrepen zijn (maar het gaat nog net). Ook komen letters naar mijn inzicht te weinig aan bod, dat probeer ik op andere manieren op te vangen. Heel fijn is de pedagogische website waar je gedurende één jaar toegang toe hebt na aankoop: staat vol met leeftijdsgeschikte sensorische/tactiele activiteiten en knutselwerkjes per week in het curriculum (de werkblaadjes zijn dus maar één onderdeeltje van dit curriculum).
Voorts: iedere dag knipoefeningen. Ik steek die klaar in haar ‘knutseldoos’. In de realiteit tweetal keer per week.
Andere begeleide activiteiten doorheen de dag, volledig willekeurig (dus niet vast):
Knutselwerkjes, ofwel geïnspireerd op de pedagogische website van La boîte (we maakten bijvoorbeeld eens een toverstaf in verschillende stappen: ster uitprikken, glitters op plakken, stokje verven, ster op stokje plakken) ofwel op de liturgische kalender.
Sensorische activiteiten: verschil glad/stekelig/ribbelig, ruw/zacht, zwaar/licht enz; we hebben eens met een heel mandje voorwerpen getest of het zonk of niet (total bliss als thuisonderwijsjuf).
Knopen ordenen van klein naar groot.
Praatjes tussen de soep en de patatten (met welke letter begint beer? Neem eens de grootste aardappel die je vindt? Spreken over verhalen die we lezen enz.)
Bloemetjes zaaien.
Etc etc.
Sensorial activity: knuffelen van een ezel.
Vorig jaar hadden we een heel gestructureerd rooster waar we vier dagen ‘school’ deden (waarvan drie dagen oefeningen en een dag godsdienst), en een dag per week uitstap. Door allerlei omstandigheden lukt die uitstap nu al een tijdje niet meer.
Binnenkort gaat La boîte even in de diepvries (tot pakweg half mei is het plan) en gaan we voor enkele weken focussen op voorbereidend lezen. Daar gebruik ik aparte werkboekjes voor. Benieuwd hoe het zal gaan! We beginnen ook aan de nieuwe godsdienstboekjes die toegekomen zijn. Over het vorige (catechismus voor kinderen 1.1) niets dan lof, het bevatte acht lesjes waarover we in totaal vijf maanden hebben gedaan (babygeboorte ertussen!), maar dat was dan ook al echte filosofische stuff voor een driejarige (wie heeft de soep gemaakt? … en wie heeft God gemaakt? Niemand!). Bij elk lesje deden we een activiteit of oefenblaadje dat ik dan zelf samenstelde, om de inhoud te verwerken. Hieronder enkele foto's van het boekje en de oefenblaadjes.
De boekjes zijn privé verkrijgbaar: laat me iets weten als je geïnteresseerd bent.
Ziezo, nu hebben jullie een beeld van wat er zoal gaande is in onze kleine stulp. Hopelijk voelt niemand zich overweldigd: als je iets uitschrijft lijkt het vaak groter dan het in werkelijkheid is, herinner je dat ons ‘thuisonderwijs’ dus vooral terug te leiden is tot twee momenten van 30 minuten per dag (dus doenbaar zelfs met kleine kinderen en huilbaby’s), en tot slot de geruststelling dat ik óók een hartkloppingske krijg als ik hoor van een kleuterjuf die überleuke activiteiten doet met haar studentjes waaraan ik nog niet gedacht had. Ik denk dat het eigen is aan de aard van het beestje om nooit zeker te zijn of je ‘genoeg doet’ als thuisonderwijzer.
Hoe pakken jullie het allemaal aan? Wat werkt er en wat werkt niet? Tips voor materialen?
Tot binnenkort, en een gezegend Paastriduüm,
Linde
Dank je, lieve lezer, om deze blog door te nemen! Je kan me altijd helpen om de blog te verspreiden naar meer en meer mensen door op het hartje te klikken, een reactie toe te voegen, naar hem te linken op je eigen webpagina, of hem te delen op social media via de knoppen hieronder. En Ons Thuis te volgen op Facebook en Instagram natuurlijk!