De verschillende opvattingen over een geschikte beginleeftijd voor een voltijds leerprogramma
Het is voor mij een bizarre vaststelling geweest te ontdekken dat een groot deel van de wereld helemaal niet het idee heeft dat kinderen van twee tot vijf jaar naar school horen te gaan. Ik heb al flink wat Engelstalige bronnen achter de kiezen, en blijkbaar vindt men het daar evident dat dat geen periode van school is, wel van spel, waarin het kind de wereld op alle vlakken ontdekt en zich hoogstens voorbereidt voor ‘het echte werk’. Wat wel gelijkloopt over zowat de hele wereld, is de leeftijd van instap in ‘de echte school’, dat ligt bijna zonder uitsluiting op zes of zeven jaar.
En dus probeerde ik als huisonderwijzer-in-wording de Belgische situatie tussen haakjes te zetten, en uit te vlooien: wanneer dient het formele, gestructureerde onderwijs eigenlijk te beginnen?
Het enige antwoord dat volgens mij intellectueel eerlijk is, is de vermelding dat er verschillende opvattingen bestaan over die vraag. Er zijn grofweg drie stromingen te onderscheiden.
Een eerste stroming staat geboekt onder de naam Hoe vroeger hoe beter. Enkele deskundigen op gebied van kinderontwikkeling stelden dat een vertraging in het onderwijs van kinderen hun latere intellectuele prestaties ernstig kan hinderen. Op hun manier zijn Maria Montessori (voor ervaringsgericht onderwijs) en Shinichi Suzuki (voor muziek) vertegenwoordigers van die visie. De onderwijskundige auteur Glenn Doman lanceerde zelfs het idee dat baby’s al kunnen leren lezen en een encyclopedisch denkvermogen ontwikkelen. Deze ideeën hebben vele ouders geïnspireerd om al op zo vroeg mogelijke leeftijd hun kind cognitief te stimuleren (wat niet steeds gespeend zal geweest zijn van enige trots omwille van ‘mijn briljante kind’).
Tegen de eerste stroming kwam echter hevige kritiek. Tal van leerkrachten merkten vanaf de leeftijd rond het tweede leerjaar moeilijkheden op in leerlingen die al op erg jonge leeftijd hadden leren lezen. Die leerlingen konden dan wel de woorden visueel decoderen, maar echt begrip van de tekst bleef uit. Had het kind intellectueel wel iets geleerd op jonge leeftijd, of was het alleen in staat om de stappen van een proces uit te voeren? Een koppel onderzoekers, Dr. Raymond Moore en zijn echtgenote, goten de bezwaren in een boek getiteld Beter laat dan vroeg. Op basis van duizenden studies over de sociale, emotionele en fysieke ontwikkeling van kinderen concludeerden ze dat vroeg formeel onderwijs ronduit schade kon toebrengen aan een kind. Geen enkele studie, zo stelden ze vast, liet significante en constante winsten zien op gebied van houdingen, motivatie, intellectuele prestatie en sociale en emotionele groei wanneer kinderen al op jonge leeftijd naar school gaan. Een kind zou ontwikkelingspsychologisch pas klaar zijn voor langdurige leerprogramma’s rond de leeftijd van acht à tien jaar.
De tussenpositie, en hierin zullen zich vandaag wellicht de meeste ouders kunnen vinden, is de stroming Wanneer het kind er klaar voor is. Er is geen voorafbepaalde leeftijd waarop een kind klaar is om iets te leren. Er zijn enkel richtlijnen, en de verschillen tussen kinderen kunnen groot zijn, wat doorgaans geen probleem vormt, want elk kind is uniek.
Wie deze stroming aanhangt, zal er in huisonderwijs een perfect uitvoeringsmodel in vinden, want deze vorm van onderwijs biedt als geen ander de flexibiliteit om vroeger met het ene te beginnen en later met het andere, volgens wanneer het kind er klaar voor is.
Volgende blogpost zal voortbouwen op de huidige, met algemene richtlijnen voor kleuteronderwijs. Welke vuistregels gelden er?
Tot dan!
Linde.
Dank je, lieve lezer, om deze blog door te nemen! Je kan me altijd helpen om de blog te verspreiden naar meer en meer mensen door op het hartje te klikken, een reactie toe te voegen (momenteel kan dat helaas nog niet zonder inloggen), naar hem te linken op je eigen webpagina, of hem te delen op social media via de knoppen hieronder. En Ons Thuis te volgen op Facebook natuurlijk!