Na het overzicht van vorige keer (over thema’s groenten en fruit, de zintuigen, walvissen en dolfijnen en voertuigen), vandaag een lijst van onze activiteiten bij de thema’s vlinders, muziekinstrumenten en het oude Egypte, en vooral: wat gewerkt en niet gewerkt heeft.
Voorafgaande bepaling: ik maak intussen redelijk wat materiaal zelf op de computer (je bent een perfectionist of je bent het niet 😬). Als iemand iets van de bestanden wil hebben, neem gerust contact met me op.
Thema Vlinders
Een héél dankbaar thema om mee te werken met kleuters. Mijn ‘doelstellingen’ voor dit thema waren drievoudig:
kunnen herkennen van de meest courante vlindersoorten in Vlaanderen (een vijftal);
enkele basiszaken over vlinders te weten komen: de levenscyclus van ei tot vlinder, wat eten rupsen/vlinders en hoe, de natuurlijke vijanden van de vlinder, hoe overwinteren ze etc;
een algemene reflex aankweken om de beestjes te observeren: waarom eet de vlinder zo graag van deze bloem? waarom zie je op een regenachtige dag geen vlinders vliegen? – een houding creëren van verwondering over de samenhang in de schepping en er meer over willen weten.
Voorafgaande tip: plan het thema en zeker zoekwandelingen op het juiste moment. Vlinders zijn enkel te zien bij regenloos en warm weer. In het voorjaar zie je bovendien andere vlinders passeren (bijvoorbeeld de citroenvlinder) dan in de hoogzomer.
Basismateriaal was voor ons deze Vlinderkaart van Natuurpunt, we hebben die vaak meegenomen naar buiten.
Boeken: de meeste kleuterboeken over vlinders in onze bib handelden over het proces van rups tot vlinder. Pas aan het einde van het thema ontdekte ik dit boek (rechts) van Una Jacobs, een uitstekend boek, met handgetekende illustraties en belangwekkende(re) informatie (dan de rest). We zullen nog infoboeken gebruiken uit die reeks in de toekomst: De natuur het hele jaar rond.
Ik drukte ook de gratis Vlindergids af van Natuurpunt (die je blijkbaar ook toegestuurd kan krijgen in papiervorm, maar die optie heb ik zelf niet teruggevonden op de website), maar wegens afgeprint en dus geen mooi boekje was dat minder handig om mee te werken, wél interessante informatie (bijvoorbeeld een klein stukje info per vlindersoort).
In het algemeen is het wat zoeken geweest hoe we op een leuke manier informatie konden halen uit de infoboeken. Gewoon eruit voorlezen is voldoende om de aandacht in een mum van tijd te zien wegebben. Wat veel beter werkte was de vraag-vorm: iedere dag een vraag stellen die we graag zouden beantwoord zien over vlinders (bijvoorbeeld wat doen vlinders tijdens de winter? wat doen rupsen om zich te wapenen tegen gevaar?).
Iedere dag mocht elk kind een vlindersoort kiezen waarvan we dan een filmpje bekeken op YouTube. In die filmpjes was vaak ook extra informatie verwerkt (bijvoorbeeld bij welke planten je meest kans hebt om dat soort vlinder te spotten). We hebben veel geteerd op de Vlaamse natuurliefhebbers voor dit thema! 😊
In juiste volgorde leggen ei-rups-pop-vlinder gebeurde aan de hand van deze gratis downloadbare (en heel mooie) kaarten.
Ik maakte enkele ‘werkblaadjes’ zelf: voor onze tweejarige de vlinders van eenzelfde soort leren onderscheiden, voor onze vierjarige met een leesopdrachtje erbij (juiste vlinder bij juiste naam plakken).
Theodoor mocht een vlinder knutselen in de kleuren van de Atalanta, maar deze activiteit bereikte niet zijn doel (voor het echte plakwerk, en zelfs knip- of scheurwerk, is het bij hem (2,5 jaar) nog te vroeg).
Als onderdeel van onze ‘babymoon’ (laatste weekendje weg met z’n tweetjes voor de komst van een nieuwe baby) namen we deel aan een Vlinderwandeling georganiseerd door Natuurpunt, in een klein bosje nabij Moorslede. Die was een echte voltreffer – dankzij de gemotiveerde gids maar zeker ook dankzij de gunstige weersomstandigheden, een must voor het bekijken van vlinders. Volgende keer neem ik zeker de kinderen mee, want het was absoluut een verrijking voor hen ook geweest (zoveel vlindersoorten voor het eerst gezien: oranje zandoogje, bont zandoogje, boomblauwtje, spanner, …). Ik geloof niet dat ze per definitie voor zo'n activiteit te jong zijn!
Hoe groot was onze vreugde toen we in eigen tuin een gehakkelde aurelia (boven links) en distelvlinder (onder) konden spotten!
Bij ieder thema doen we nu een liedje, rijmpje en een dansje. Waarom we dat belangrijk vinden lees je hier.
Een geschikt liedje en versje opzoeken was in dezen erg makkelijk: het lag voor het rapen in dit lespakket Vlinderlessen in de klas voor kleuters.
Momenteel is het dus nog geen ‘echte’ poëzie die we memoriseren en dat vind ik prima. Gewoon de gewoonte om een stukje tekst uit het hoofd te leren zal voorbereiden op het latere memoriseren van stukjes Bijbel, gedichten of (een jurist blijf je altijd in hart en nieren) Latijnse rechtsadagia.
Voor het ‘dansje’ gebruikten we het lied Verdronken vlinder van Boudewijn de Groot. Het grote voordeel aan zo’n kleuterdansje, zo merkte ik, is dat je kinderen echt gaan luisteren naar de muziek (verschillende onderdelen, strofe/refrein, droevig/blij, snel/traag, de liedjestekst, gebruikte muziekinstrumenten etc). Het is dus een manier om appreciatie en aandacht te wekken voor muziek.
Thema Muziekinstrumenten
Aanvankelijk was dit thema getiteld ‘vijf bekende muziekstukken’. Maar het was me een raadsel hoe ik onze kleuters er werkelijk toe zou kunnen brengen om te luisteren naar die mooie klassieke muziek (wat uiteindelijk de doelstelling moest worden van de activiteit: appreciatie wekken voor iets moois uit onze culturele geschiedenis).
Dan werkte het thema muziekinstrumenten veel beter. Eigenlijk heb ik hier weinig nieuws te vertellen, want er is een pak aan ideeën en materialen beschikbaar op de website kleuteridee.nl.
Allereerst wat niét gewerkt heeft: kijken in de informatieve boeken. Wat je immers niet wil, is de mechaniek van elk muziekinstrument, of zijn geschiedenis, ... bestuderen. We hebben de boeken voornamelijk gebruikt om te kijken naar de foto’s en illustraties, en de juiste woordkaarten erbij te leggen. Ook de tekening van het orkest was leuk, daar konden de kinderen de muziekinstrumenten gaan zoeken (‘waar zijn de hoorns? wie vindt er de contrabas?’).
Een heel leuk element, en daar heb ik zelf echt van genoten, was het volgende: elke dag mochten de kinderen elk een instrument kiezen om een filmpje van te bekijken op YouTube. Redelijk willekeurige zoekopdrachten ingegeven als ‘trompet solo’, en telkens toch op mooie muziekstukken gebotst. Zo beluisterden we fragmenten van het klarinetconcert van Mozart, een concerto van Vivaldi voor fagot en een trompetconcert van Hummel, in totaal wel zo’n twintig muziekinstrumenten opgezocht. Doordat de focus ligt op muziekinstrumenten zijn de kinderen aandachtig en proberen ze er zoveel mogelijk te herkennen in het orkest (dit is het grote voordeel van beeld te hebben bij muziek).
Elke dag mochten de kinderen een van de orkestleden trekken uit de reeks ‘Dick Bruna – Het orkest’ (je vindt ze eveneens op kleuteridee.nl) om in te kleuren en uit te prikken/knippen. Deze hingen we dan op aan een touw in de keuken. We kenden het boekje van Dick Bruna al en dat maakte deze activiteit extra leuk.
Ik kocht deze set van miniatuur muziekinstrumenten van Safari Ltd en dat was een echte voltreffer. Realistische speelfiguurtjes zijn in mijn ervaring ideaal voor jonge kinderen om het object in kwestie te leren kennen. Ze kunnen ze vastpakken, ronddraaien, langs alle kanten bekijken, vergelijken...
Ik maakte er bijpassende woordkaarten bij om het miniatuurinstrument op de juiste foto te leggen. Maar breidde uit tot een hoop andere instrumenten, zodat getekende woordkaartjes van kleuteridee.nl gematched konden worden met hun realistische tegenstrever. De woordkaarten werden ook gebruikt voor het sorteren per beginletter (eerder gefaalde activiteit evenwel, voor de tweejarige is dit nog te moeilijk en voor de driejarige te gemakkelijk) en voor een spelletje ‘zeg stop als je de cello ziet’ (en dan één voor één kaartjes omdraaien). Toch heb ik de indruk dat de veelvuldige woordkaarten die ik voor dit thema had afgedrukt onderbenut zijn gebleven: weet iemand nog originele manieren om met woordkaartjes aan de slag te gaan? Laat het me weten!
Mathilde maakte haar eerste grafiekje, te downloaden op kleuteridee.nl. Heel leuk!
Een knutselwerkje pianotoetsen plakken passeerde ook de revue. (Er zijn in het thema muziekinstrumenten natuurlijk talloze opties om samen met de kinderen een muziekinstrument te maken, maar de andere leken me te ingewikkeld/te veel input vereist van de moeder).
Maar dan het hoogtepunt van het thema… Dagelijks LOTTO spelen! Het concept was me tot voor enkele weken onbekend, maar als didactisch middel voor kleutertjes is dit zéér doeltreffend.
Werkwijze: elk kind trekt een legkaart, die hij zo snel mogelijk vol moet krijgen. Er ligt een stapel kaartjes in het midden. Het jongste kind mag als eerste een kaartje nemen (gewoon het bovenste van de stapel omdraaien), hij zegt de naam van wat erop staat (bijvoorbeeld ‘harp’), en dan geeft degene die de harp op zijn legkaart heeft een signaal. Er is 0% strategie verbonden aan dit spelletje en 100% geluk, en dat maakte het heel doenbaar voor onze tweejarige. Verbluffend hoeveel woordenschat je zo spelenderwijs kan oefenen (herkenning van de muziekinstrumenten ging op den duur bijzonder vlot), en vooral héél plezant om samen te doen. Deze lotto van muziekinstrumenten maakte ik zelf.
Als dansje: de ene week op ‘Papageno papagena’ uit Die Zauberflöte van Mozart, de andere week op de ‘Spaanse dans’ uit de Notenkraker van Tschaikovsky (dit was niet echt een dansje, kinderen moesten elk om beurt het juiste muziekinstrument-speelfiguurtje dat ze in de muziek hoorden halen, en nadoen hoe je erop speelt). Zelfde bedenking als hierboven: een heel fijne manier om muziek te leren kennen.
Thema Het Oude Egypte
Stond ingepland voor deze periode: thema herfst, maar op dat moment (20 september) was er nog geen oranje of bruin aan de bladeren te bespeuren en leek het bizar om het seizoen van regen en wind en vallende blaadjes te bezingen wanneer er buiten nog bijna zonnecrème op moest gedaan. Raad aan alle amateurkleuterjuffen als zijnde mezelf: plan uw thema op exact het goede moment.
Dus was het uitbundige idee, geïnspireerd door een VRT-documentaire die ik gezien had, om nog twee weekjes 'het oude Egypte' in te lassen. Zou ook goed uitkomen omdat we in onze Bijbellesjes aan het leren zijn over Mozes, en begrippen als 'farao' behoeven toch enige uitleg.
Moeilijke zet. De doelstelling was om
een notie te krijgen dat er heel lang geleden andere culturen bestonden met andere gewoontes en opvattingen dan de onze (met andere woorden een historisch besef in 't klein), en
bepaalde uitingen van de oude Egyptische cultuur te kunnen associëren met die cultuur.
Punt 2 is denk ik wel geslaagd, punt 1 betwijfel ik.
In ieder geval waren dit onze activiteiten.
Elke dag mocht elk kind een kaartje trekken met een bepaald lemma dat een onderdeel is van de oude Egyptische cultuur. Daarvan een filmpje bekijken, de kaart inkleuren, er een weinig informatie over opzoeken en (maar dat had ik pas aan het eind van het thema door) een activiteitje rond doen. Het touw in de keuken deed opnieuw goed dienst als etalage van onze vorderingen.
Dit waren de lemma's en activiteiten:
masker van Toetanchamon: op de meest basale wijze naknutselen (we hadden geen goudpapier in huis, alleen de blinkende verpakking van een doos pralines) + model kopiëren van Playdough;
scarabee;
mummie: mekaar mummificeren natuurlijk met behulp van een laken;
de Nijl;
de regalia (=kromstaf en dorsvlegel: symbolen van de farao)
sarcofaag;
tempel;
Egyptische goden;
piramide: grote en kleine piramide maken in papier (het eerste idee was hier een 3D-constructie met blokjes, maar dat was nog te moeilijk voor onze tweejarige), zie het downloadbare Egypte-lespakket;
hiërogliefen: de namen van de kinderen in hiërogliefen in een cartouche schrijven, zelfde link als hierboven voor het alfabet (hoewel ik mijn bedenkingen heb bij de transponeerbaarheid... :-))
Van die lemma's zocht ik afbeeldingen op en ik maakte er een domino van. Die hebben we regelmatig samen gespeeld (iets minder succesvol dan de lotto bij het vorige thema; er zaten nog wat bugs in de domino, we konden immers verschillende keren onze kaarten niet uitspelen).
Dansje: met zijden sjaals staan zwaaien en bloembewegingen maken op oorwurmachtige Egyptische muziek. Volledige choreografie op verzoek.
Niet uitgevoerde ideeën:
scarabee en regalia nabouwen in Playdough;
poppetje omzwachtelen met stof en in een doos ('sarcofaag') steken;
Egyptische gerechten koken, bv. een auberginemousse, zie https://www.rmo.nl/onderwijs/alle-groepen/egypte-pakket-in-de-klas/
gouden armband maken;
Toetanchamon-masker in papier-maché, of 101 extra knutselideeën die te vinden zijn op het wereldwijde web, bv. op https://artsycraftsymom.com/ancient-egypt-crafts/ ;
naar het museum gaan (zijn onze kleuters nog te jong voor).
Tot binnenkort!
Linde
Heeft deze post je geholpen of aangesproken? Klik dan op het hartje. Doorsturen en delen is zeer gewaardeerd! Volg me op instagram en facebook.