Ik had het plezier om Dr. Van der Velden, gynaecoloog gespecialiseerd in NaProTechnology, te interviewen over alles wat te maken heeft met zwanger worden en zwanger blijven. Haar praktijk bevindt zich in Kleve, dertig kilometer van Nijmegen, maar ze behandelt ook vanop afstand, voor stellen die verder weg wonen. En spreekt naast Frans, Engels en Duits ook Nederlands, voor de duidelijkheid. Je kan haar contacteren via https://www.fertilitycare.nl/ziekenhuis.
Hoe bent u in de natuurlijke vruchtbaarheid gerold?
Na mijn studies gynaecologie heb ik eerst heel lang in het verloskwartier gestaan. Daar heb ik bijvoorbeeld risicozwangerschappen begeleid en prenatale onderzoeken uitgevoerd. Het verdere werk in de gynaecologie had ook te doen met oncologie. Maar in de loop van de tijd kreeg ik steeds meer interesse in de fertiliteit. En dan met name de natuurlijke fertiliteit: hoe zit het lichaam in elkaar, hoe zit de vrouwelijke cyclus in elkaar? En ik ontdekte dat het op een heel bijzondere manier allemaal werkt, met de hormonen enzovoort.
Ik heb me toen laten opleiden tot docente natuurlijke familieplanning: eerst Sensiplan, later FertilityCare. Later werd ik ook lid van een wetenschappelijk instituut gericht op de verbetering van de natuurlijke fertiliteit (www.iirrm.org).
Kunt u beschrijven wat NaPro precies is?
NaProTechnology, wat staat voor Natural Procreation Technology, stelt de vraag naar wat we medisch kunnen doen om de natuurlijke vruchtbaarheid te bewaren, verbeteren en te onderhouden. Er bestaan verschillende medische programma’s die op het natuurlijke gericht zijn, Neo, Femm enzovoort, NaPro is er één van.
Het is zowel een diagnostiek als een behandeling. We gaan uit van de natuurlijke cyclus en stellen ons de vraag: wat is niet normaal? We gaan op zoek naar de dieper liggende oorzaak van de vruchtbaarheidsproblemen en proberen die gericht op te lossen, zodat het lichaam hersteld wordt.
NaPro bouwt voort op de natuurlijke methode FertilityCare, kunt u even uitleggen wat die inhoudt?
Een natuurlijke methode voor geboorteregeling vertrekt vanuit bepaalde biomarkers die aantonen welke fase van de cyclus het is, en die geobserveerd kunnen worden. Biomarkers zijn eigenlijk lichaamstekenen: bijvoorbeeld de menstruatiebloeding, het baarmoederhalsslijm, de stijging van de lichaamstemperatuur na de eisprong. Naar die biomarkers is enorm veel onderzoek gedaan. En elke vrouw kan die observeren, gemakkelijk en objectiveerbaar. Bij FertilityCare werken we vooral met de afscheidingen uit de vagina.
En wat kunt u als gynaecologe dan zoal afleiden uit de cycluskaart van een vrouw?
Een cycluskaart is eigenlijk een spiegel voor de cyclus. Een normale cyclus duurt tussen de 25 en de 35 dagen, met een menstruatie van vijf à zes dagen. Wat bijvoorbeeld niet normaal is, is bruine bloedingen voor of na de menstruatie. Of als we zien dat het baarmoederhalsslijm niet optimaal is (qua rekbaarheid, consistentie, hoeveelheid bijvoorbeeld), dan kan dit een teken zijn voor een niet optimale follikel. Ook kan de fase na de eisprong te kort zijn voor de optimale innesteling van de bevruchte eicel. Al deze dingen kunnen voorvallen in een cyclus die tussen de 25 en de 35 dagen is, en op het eerste gezicht dus normaal is.
En waarin bestaat de therapie van NaPro zoal?
Dat is afhankelijk van het probleem, natuurlijk. NaPro gaat breder dan alleen de kinderwens en behandelt ook vrouwen met premenstruele klachten, tussentijdse bloedingen enzovoort. Maar het merendeel van de stellen klopt inderdaad aan omdat ze ofwel niet kunnen zwanger worden, ofwel niet zwanger blijven.
We gaan dan in eerste instantie heel nauwkeurig kijken: hoe werken de eierstokken? Hoe ontwikkelt de follikel zich? We doen echo’s, doen op gerichte momenten in de cyclus bloednames om de hormonen te evalueren.
En ruimer: zijn de organen goed? Zijn de eileiders goed toegankelijk? Is er misschien een poliepje in de baarmoeder?
Daarnaast spelen ook andere factoren mee. De eierstokken van de vrouw zijn immers geen “eiland”. Heel veel factoren hebben een invloed op de vruchtbaarheid: bijvoorbeeld andere hormoonsystemen, zoals de bijnieren en de schildklier. Die staan allemaal in verband met het hormoonsysteem van de vruchtbaarheid. Soms moeten we het ene verbeteren, bijvoorbeeld een schildklier die niet goed werkt, om ook het andere te verbeteren. Andere zaken spelen ook een rol: zoals het immuunsysteem, en de algemene lifestyle - roken, het gewicht, voeding, …
Met NaPro gaan we systematisch al deze factoren doorlopen.
En de therapie zelf kan dan heel gevarieerd zijn: van hormonensuppletie, tot voedings- en lifestyleaanpassingen, medicatie, soms ook operaties.
De modale vrouw die sukkelt met de vruchtbaarheid, komt via het reguliere circuit eerder bij de artificiële vruchtbaarheidstechnieken terecht. Kunt u ons uitleggen hoe NaPro daarvan verschilt?
Normaliter wordt koppels één jaar de tijd gegeven om natuurlijk zwanger te worden. Dat lijkt een beetje op wat wij doen, en dan worden enkele algemene dingen aangereikt, zoals foliumzuur innemen, eventueel ook temperatuur meten.
Als dat niet werkt, gaat men over tot een andere therapie. De eerste stap is soms kunstmatige inseminatie: het zaad van de man wordt rond de periode van de eisprong ingespoten in de baarmoeder van de vrouw. En dit wordt dan herhaald. Deze techniek heeft een slaagkans van om en bij de tien procent.
De volgende stap is dan bevruchting buiten de baarmoeder. Het procedé is dat de vrouw overgestimuleerd wordt, dat wil zeggen meer dan normaal hormonen ontvangt, zodat meerdere eicellen rijpen. Die worden dan afgepuncteerd (een eicelpunctie), en vervolgens, in een labo, samengebracht met het zaad van de man. Meestal gaat men dan alle eicellen bevruchten, de beste kiezen, en de andere embryo’s in de diepvries plaatsen, om ze in een volgende ivf-ronde eventueel te ontdooien. Daarna is er de plaatsing van het embryo in het lichaam van de vrouw: men legt eerst de cyclus plat, daarna is er terug overstimulatie met hormonen voorafgaand aan de follikelpunctie, en daarna meestal een voorbereiding van het baarmoederslijmvlies om het embryo optimaal te laten innestelen.
De kansen op een levend geboren kind zijn per ivf-cyclus circa 20 procent. In de omringende landen, Spanje, Italië, België, … zien we dat dit allemaal ongeveer hetzelfde is. Bij meerdere ivf-cycli stijgt deze kans.
Maar ik heb in mijn werk vaak kunnen vaststellen dat veel vrouwen na een artificiële vruchtbaarheidsbehandeling met bijwerkingen naar het ziekenhuis kwamen. De meeste niet, voor de duidelijkheid, maar toch. Ik vroeg me af: is het niet mogelijk om zonder deze bijwerkingen zwanger te worden?
Per behandelingstraject van NaPro is de kans op een levend geboren kind ongeveer ruim 25 procent.
Maar het grote voordeel is dat de vrouw bij een NaPro behandeling beter wordt. Het maakt vrouwen gezond! Er zijn ook veel minder zwangerschapscomplicaties. Zwangere vrouwen met een hoge bloeddruk, een te laag geboortegewicht van de baby, vroeggeboorte… in onze FertilityCare kliniek gebeurt dit bijna niet.
En het mooie is dat NaPro een bredere visie heeft. Er wordt bijvoorbeeld altijd gesproken over de gezamenlijke vruchtbaarheid. Verminderde vruchtbaarheid is nooit de schuld van de ene of de nadere. Het stel moet het samen doen, daar wordt de nadruk op gelegd. Vandaar is ook het ingebed zijn in het huwelijk belangrijk, als goede basis voor een zwangerschap.
Ons gezin met vier kinderen - waarvan evenwel niet alle even vrolijk kijken op deze foto; vier zwangerschappen tot een goed einde gebracht met NaPro therapie na vijf jaar geen cyclus.
En kan u de meeste koppels die zwanger kunnen raken maar niet blijven, helpen?
Inderdaad blijven wij ook tijdens de zwangerschap controleren of de hormonen van de moeder voldoende zijn om de zwangerschap te "dragen". Indien niet, geven wij deze de individueel nodige dosering.
Zijn er ook koppels die u niet kan helpen? Hoe gaat u daarmee om?
Ja. Het helpt om me goed bewust te zijn van dat statistische gegeven dat van alle koppels die komen aankloppen met fertiliteitsproblemen, maar minder dan de helft met een levend geboren baby naar huis gaat. Dat is bij alle fertiliteitsmethodes het geval, hoe ingrijpend zij ook zijn. Ik vind het belangrijk om dat vanaf het begin mee te geven aan patiënten. We zullen nooit een kind kunnen “maken”. Dat ligt niet in onze macht. We kunnen wel de omstandigheden enorm verbeteren zodat de kans behoorlijk stijgt.
Maar als er een kindje komt, dan voel ik me natuurlijk enorm bevoorrecht om daarvan getuige te zijn. Het zijn bijzonder mooie gebeurtenissen die me echt raken.
Het aantal verhalen dat we horen van vrienden of familie met moeilijkheden om zwanger te worden of miskramen, is enorm. Hebt u de indruk dat het probleem nu groter is dan vroeger?
Eigenlijk wel. Ik herinner me dat mijn eigen FertilityCare docente, die nu overleden is maar erg veel cycligegevens heeft zien passeren tijdens haar leven, me aangaf dat de gemiddelde cyclus vijftig jaar geleden veel normaler was dan nu.
Bij de man constateren we hetzelfde: de kwaliteit van de zaadcellen en het aantal vermindert…
En het is niet alleen een probleem van mensen met een ongezonde levensstijl: ook stellen die heel gezond leven, die letten op hun voeding, bewegen, … hebben te kampen met fertiliteitsproblemen.
Wat zijn hiervoor mogelijke oorzaken?
Dat is moeilijk te zeggen. Het tempo van het leven, de stoffen die we inademen, medicatie, plastics, straling? En uiteraard ook het gemiddeld later zwanger worden. Na 25 à 30 jaar daalt immers de vruchtbaarheid.
Kunt u dat vanuit biologisch perspectief toelichten? Waarom is het moeilijker om op latere leeftijd zwanger te worden?
Als een meisje wordt geboren, zijn alle eicellen reeds aanwezig in haar eierstokken. Zodra ze begint te menstrueren, worden die verbruikt. Wanneer de eicellen “op” zijn, begint de overgang, om het beknopt uit te drukken.
Nu, in de natuur worden de beste eicellen eerst gebruikt. Dus de kwaliteit van eicellen van een twintigjarige vrouw is veel beter dan die van een vijfendertigjarige vrouw.
En natuurlijk ook, alle dingen gaan beter met twintig dan met veertig. Het herstel van een bevalling gaat langzamer, ook het herstel op stress, ziekte… De hele dynamiek van het lichaam is minder. Als het niet goed gaat, legt het lichaam van de vrouw de vruchtbaarheid stil. Bijvoorbeeld bij stress, maar niet alleen dit.
Lees meer: How NFP healed my infertility
U hebt zelf kinderen, waaronder twee dochters. Welke wijze raad probeert u hen mee te geven op het gebied van de vruchtbaarheid?
Dat het lichaam goed is zoals het is. Hoe meer we met films, porno, reclame… geconfronteerd worden, hoe meer ons beeld van het lichaam gaat afwijken van de realiteit. Bijvoorbeeld de borsten: die mogen groter zijn of kleiner zijn. De schaamlippen mogen verschillend zijn, dat is allemaal oké. Het is echt belangrijk dat je je eigen lichaam leert waarderen.
In verband daarmee raad ik ook iedereen aan om een standaardcursus FertilityCare, of Femm of Neo of Sensiplan, te volgen, om te weten hoe je eigen lichaam in mekaar zit. Meisjes komen bijvoorbeeld soms bij de gynaecologie terecht vanwege hun baarmoederhalsslijm, met de klacht dat het vies is, of glibberig… Zoiets verandert volledig als je weet wat voor een belangrijke functie het baarmoederhalsslijm in de vruchtbaarheid uitoefent. Na het volgen van een cursus zijn er weinigen die niet uitroepen dat het wonderbaar is, “had ik het maar eerder geweten!”, “hoe goed zit het lichaam in elkaar!”
Dus kortom: een positieve houding te hebben ten opzichte van jezelf.
En op gebied van werk en gezin?
Tja, het credo in de fertiliteit, en dat zei een hoogleraar ons dertig jaar geleden al, blijft “Een slimme meid krijgt haar kind op tijd”.
Voor sommige stellen is de hele discussie evident, waarbij een van de partners na het huwelijk zegt “ik ga thuisblijven”. Voor anderen is het moeilijk, en dat eist heel veel gesprekken en openheid en worstelen. Voor onszelf heeft het ons altijd geholpen om altijd slechts een besluit te nemen voor een bepaalde periode, en dan verder te kijken. Na die tijd bespreken we, kijken we waar we staan; hoe gaat het met ons, met onze kinderen, hoe staan we tegenover een gezinsuitbreiding of tegenover wijzigingen met betrekking tot het werk van allebei? Tegen de arbeidsmarkt zeg ik: alstublieft, geef flexibele werktijden en maak parttime werk mogelijk. Ik heb zelf veel meer ruimte in die richting ervaren dan ik had verwacht. Zeker nu werkkracht schaars is, kunnen ouders misschien meer onderhandelen over werktijden. Dat is een kans voor gezinnen.
* *
*
Alle info op www.fertilitycare.nl (en voor de duidelijkheid, dit is een niet gesponsorde post ;-)).
Heeft deze post je geholpen of aangesproken? Klik dan op het hartje. Heb je vragen, bekommernissen, heb ik iets op een ongelukkige manier uitgedrukt: contacteer me via alle mogelijke kanalen. Doorsturen en delen van de blog wordt zeer gewaardeerd. Volg me op instagram en facebook.